Та хууль зүйн аливаа зэрэг цол буюу жишээ нь бакалавр, магистр, доктор гэх мэтийг боловсролын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөлтэй, магадлан итгэмжлэгдэж, шалгагдсан хуулийн сургуулийг суралцаж төгсөөд, хүртэх боломжтой юм. Хууль зүйн боловсролын зэрэгтэй болно гэдэг нь хуульч болсон гэсэн үг бас биш. Таны боловсролын зэрэг орон нутгийн, олон улсын шинжтэй байж болох ч хуульчийн үйл ажиллагааг эрхлэхийн тулд та амьдарч, ажиллаж буй аймаг, муж, улсад үйлчлэх хуульчийн “тусгай зөвшөөрөл”-ийг элдэв нэмэлт үйл ажиллагаанд хамрагдаж, түүний шалгуурыг давж байж авах болдог. Жишээ нь, Их Британид хуульч болохын тулд Legal practice course буюу Хууль зүйн практикийн сургалтанд суралцаж, төгсөнө, мөн шүүхэд өмгөөлөгч болохын тулд Bar professional training course буюу Баарын мэргэжлийн бэлтгэл курсэд суралцах хэрэгтэй болдог. Эдгээр курсэд бас зүгээр орчихгүй, шалгалт өгнө, нэмэлт шаардлагуудыг нь хангасан байна, өндөр төлбөр төлнө, дахин 1 жил бүтэн цагаар суралцана гэх мэтээр үргэлжилдэг. Монгол улсын тухайд, хуулийн сургууль төгссөн эрх зүйч буюу бакалаврын зэрэгтэй төгсөгч нь 2 жилийн хугацаанд мэргэжлийн дадлага хийсэн байх, үүний дараагаар Хуульчийн мэргэжлийн шалгалтанд орж, тэнцэж байж жинхэнэ хуульч болдог билээ. Мэргэжлийн дадлага гэдэг нь энгийнээр хэлбэл, шүүгч, прокурор, өмгөөлөгчийн туслахаар ажиллах, аливаа байгууллагын хуулийн асуудал хариуцсан алба, хэлтэст харьяалагдаж, ажиллах тухай ойлголт юм.
Хуулийн зэргийн үүсэл. 12-р зууны үеэс Европ тивд анхны их, дээд сургуулиуд байгуулагдаж эхэлсэн байна. Тэдгээр нь өнөөдрийнх шиг олон чиглэлээр мэргэжил олгох хэмжээний биш байв. Учир нь үүсгэн байгуулагч нар нь glossators буюу тухай үеийн Итали, Франц, Германд хөгжсөн Ромын эрх зүйг судалдаг, тайлбарладаг хүмүүс байжээ. Өөрөөр хэлбэл, дэлхий дээрх анхны их дээд сургууль нь хуулийн сургууль байсан гэхээр анхны академик боловсролын зэрэг нь мөн л хуулийн салбарт харьяалагддаг байна. Ингээд 12-р зуунд Италийн Bologna буюу Болоня хотод Европийн анхны их сургууль, тэрэн дотроо хуулийн сургуулийг тус хотын 4 хуулийн мэргэжилтэн буюу глоссэторсын шавь нар үүсгэн байгуулсан байна. Мэдээж энэ нь дундад зууны туршид бусад хуулийн сургуулиуд шинээр байгуулагдах үед үндсэн загвар нь болсон. 13-р зууныг хүртэл их дээд сургуулиуд төгсөгчдөдөө ямар нэгэн зэрэг цол олгож байсангүй. Харин Болоня их сургуулийн хувьд 13-аас 20-р зууныг хүртэл дунд сургууль төгссөн суралцагчдыг 5 жилээр суралцуулж, тэдэнд зөвхөн хууль зүйн докторын зэргийг олгож байв.
Өнөөдөр улс орнуудын эрх зүйн тогтолцооноос хамаарч, хууль зүйн боловсролын зэрэг хэд хэдэн төрлөөр олгогдож байна.
- BA, BL, LLB буюу Bachelor of Laws (Хууль зүйн бакалавр) зэрэг – Нийтлэг эрх зүйн тогтолцоотой зарим орон, жишээ нь Англи, түүний колони байсан улс орнууд, мөн эх газрын эрх зүйн тогтолцоотой улс орнуудад ерөнхий боловсролын дараах хуулийн хамгийн анхан шатны зэрэгт тооцогддог.
- LLM буюу Master of Laws (Хууль зүйн магистр) зэрэг – Нийтлэг эрх зүйн тогтолцоотой улс орнууд, мөн эх газрын эрх зүйн тогтолцоотой улс орнуудад хууль зүйн эсвэл түүнтэй холбоотой өөр мэргэжлийн бакалаврын зэргийн дараагаар олгогддог, ахисан шатны зэрэг.
- Erstes Juristisches Staatsexamen – Үүнийг боловсролын зэрэгтэй адилтгаж болох талтай. Staatsexamen буюу улсын шалгалт бол Германы засгийн газраас хуулиар суралцаж буй оюутнуудаас авдаг, 2 шаттай мэргэжлийн шалгалт юм. Оюутнууд 4-8 жилийн хугацаанд их, дээд сургуульд суралцаад, практик дээр дадлага хийхийн тулд тус шалгалтын эхний хэсэг буюу Баарын шалгалттай адил төрлийн шалгалтыг амжилттай давах хэрэгтэй болдог. Дараа нь 2-3 жилийн хугацаанд үргэлжлүүлэн мэргэжлийн дадлага хийх ба түүнийг удирдаж буй компанийн захиргаа, багш нар дадлагажигч оюутныг дүгнэн шалгадаг байна.
- JD буюу Juris Doctor зэрэг – АНУ, Япон, зарим тохиолдолд Канад, Австрали, Хонг Конг улсад олгогддог, манайхаар бол бакалаврын түвшний докторын зэрэг. АНУ-д хэрхэн хуульч болдог талаар энд дарж уншаарай.
- LLD буюу Legum Doctor, Doctor of Laws – Хууль зүйн боловсролын хамгийн дээд зэрэг, зарим улсын Ph.D зэрэгтэй дүйцэхүйц, мөн зарим улсад хүндэт докторын цол хэмээн өргөмжлөгддөг байна.
- SJD буюу Doctor of Juridical Science зэрэг – АНУ болон Канадад тухайн суралцагчийн хийсэн судалгаа болон эрдмийн ажилд үндэслэн олгодог докторын зэрэг.
- Хууль зүйн specialist зэрэг – ОХУ болон Украйнд хэрэглэгддэг. Хууль зүйн бакалаврт суралцаад төгссөн оюутныг тухайн сургууль нь өөрийн судалгааны тэнхимд ажиллуулж, Ph.D судалгааны ажил эрхлүүлэх болбол олгодог байна.
Танд манай сайт дээрх мэдээллүүд таалагдсан бол Facebook.com/Lawstudentmn хаягаар орж Like дараарай! Дээрх мэдээллийн агуулгатай холбоотой санал, шүүмж байвал info@lawyerlike.net хаягаар мэйл бичих эсвэл доор байрлах сэтгэгдэл хэсэг дээр түүнийг бичиж үлдээнэ үү. Танд баярлалаа.
Comments